Prostaatkanker haalt borstkanker in: ‘Vroege opsporing kan levens redden’

Liefst 130.000 mensen kregen vorig jaar te horen dat ze kanker hebben, 3000 meer dan in 2023. Dat blijkt uit cijfers van het kankerinstituut IKNL die op Wereldkankerdag (4 februari) worden gepubliceerd.

Bij mannen neemt de diagnose prostaatkanker zo hard toe dat de ziekte bijna evenveel voorkomt als borstkanker bij vrouwen. Waar vorig jaar 15.212 mannen hoorden dat ze prostaatkanker hebben, kregen 15.407 vrouwen de diagnose borstkanker.

Het heeft alles te maken met de groeiende groep ouderen, stelt het IKNL. Gemiddeld krijgen mannen op 72-jarige leeftijd de diagnose en die groep wordt steeds groter. In 2023 was de ziekte bij 3000 patiënten al uitgezaaid en eenzelfde aantal overleed.

Volgens Harm van Melick, uroloog in het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht/Nieuwegein, valt er nog veel te winnen met vroege opsporing. ,,Van oudsher wordt geroepen: prostaatkanker is niet zo gevaarlijk. Daar ga je niet aan dood, maar mee dood. Maar dat is niet het hele verhaal.”

Want er zijn milde, maar ook agressieve vormen van prostaatkanker. ,,Als je met uitzaaiingen binnenkomt, loop je achter de feiten aan en is het vaak niet meer te genezen”, stelt Van Melick.

In Europees verband wordt nu onderzoek gedaan naar de waarde van een bevolkingsonderzoek. Met een zogenoemde PSA-test kan worden bekeken of een man een verhoogd risico op prostaatkanker heeft. Het is afhankelijk van de huisarts of zo’n bloedonderzoek wordt gedaan. Van Melick: ,,Mannen hebben meestal geen klachten van prostaatkanker. Als ze een PSA-test krijgen, is dat vaak omdat ze er zelf om vragen. Veel mannen kennen het niet eens, dat zou wel meer een keuze mogen zijn.”

Ook Robert Hoekstra, uroloog in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven en gespecialiseerd in prostaatkanker, zou willen dat meer mannen van in de vijftig of zestig zich laten testen. ,,Over het algemeen is dit een trage ziekte, dus mannen overlijden er niet per se snel aan. Maar je ziet toch dat het aantal sterfgevallen groeit. Door de vergrijzing. En doordat veel patiënten te laat de diagnose krijgen, omdat ze te laat binnenkomen”, verklaart hij.

Aan zo’n onderzoek kleven echter ook nadelen, stellen de urologen. Vrijwel alle mannen krijgen op een dag prostaatkanker, maar dat hoeft lang niet altijd grote gevolgen te hebben. ,,Mannen kunnen ook een milde vorm van prostaatkanker hebben waar je niets mee hoeft te doen. Maar het geeft wél stress.”

Of het nu wel of niet behandeld hoeft te worden, als meer mannen worden gescreend, zal meer prostaatkanker aan het licht komen. Dat vraagt meer van de zorg die al onder druk staat en leidt tot discussie over de inzet van een PSA-onderzoek.

Urologen willen immers niet te laat zijn bij mannen met een agressieve vorm. Met een MRI-scan kan die diagnose steeds beter worden gesteld. Van Melick: ,,Daar is de milde vorm niet of nauwelijks te zien en komt juist de agressieve kanker tevoorschijn. Het lukt steeds beter om de juiste groep mannen te vinden.”

Met het oog op de toekomst wordt het belangrijker om de PSA-test gericht te gebruiken. Deze urologen zijn het erover eens dat er alleen maar meer mannen met prostaatkanker zullen komen, omdat leeftijd de grootste risicofactor is. Hoekstra: ,,Zolang er geen bevolkingsonderzoek is, kunnen mannen het beste met hun huisarts overleggen of een PSA-test nodig is.”