Europa houdt de adem in na val van kabinet in Frankrijk

De partij van Marine Le Pen had het lot van de rechtse premier Michel Barnier in handen. Le Pen steunde Barnier sinds zijn aantreden pas drie maanden geleden, maar eiste in ruil daarvoor wel een rechtser beleid. Barnier had tot nu toe concessies gedaan, maar had zijn grenzen bereikt. Le Pen kondigde daarom al aan dat haar partij een motie van wantrouwen van links zou ondersteunen. Dit betekende het einde van het kabinet Barnier.

Veel mensen denken dat deze crisis de schuld is van president Macron. Na een nederlaag van zijn partij bij de laatste Europese verkiezingen, schreef hij vervroegde verkiezingen uit in Frankrijk. Macron gokte op een nieuwe meerderheid, maar dat pakte heel anders uit. Want de Franse Nationale Vergadering (Tweede Kamer) is nagenoeg onbestuurbaar.

Er zijn drie blokken: Macrons centrumpartij, het radicaal-rechtse RN en het (deels) radicaal-linkse Nieuwe Volksfront. Zonder steun van een van beide extremen kan Macrons partij niet regeren. Aanvankelijk leek de premier steeds akkoorden te kunnen sluiten met Marine Le Pen, maar dat is nu niet meer het geval.

Diverse zaken die ook de PVV dicht aan het hart liggen: ze heeft strengere regels voor migranten afgedwongen. Ook moeten migranten nu minder geld krijgen voor medische zorg. Le Pen lukte het ook om de belasting op elektriciteitsprijzen te laten verlagen. Premier Barnier kwam terug op een plan om bepaalde medicijnen niet meer te vergoeden. Dit waren verkiezingsbeloften van Le Pen die daarmee goed scoorde bij haar groeiende achterban.

Echter, er bleven nieuwe eisen komen die premier Barnier niet meer kon inwilligen, omdat het Franse begrotingstekort al gierend uit de hand loopt. Zonder bezuinigingen staat Frankrijk 3000 miljard euro rood. Brussel en de financiële markten eisen dat de Franse regering maatregelen neemt, omdat Frankrijk het risico loopt de eurozone met een enorme crisis op te zadelen, zoals eerder gebeurde in Griekenland.

Griekenland dreigde failliet te gaan. De stabiliteit van de euro kwam daardoor in gevaar en de andere eurolanden en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) moesten het land vanaf 2010 herhaaldelijk te hulp schieten met noodleningen. Pas in augustus 2018 kon deze steun worden beëindigd en stond Griekenland formeel weer op eigen benen. Voor Frankrijk zou een soortgelijk scenario een blamage zijn voor de rest van de wereld.

Macron heeft weinig opties. Pas in juli 2025 kan hij nieuwe verkiezingen uitschrijven, want volgens de Franse grondwet moet een president minstens een jaar wachten voordat hij nieuwe verkiezingen uitschrijft. Dit betekent dat Frankrijk een halfjaar van grote onzekerheid tegemoet zou gaan. Alleen via een speciale wet kan in ieder geval het budget van vorig jaar tijdelijk worden voortgezet, maar ook dat besluit ligt in handen van het parlement.

En dat parlement ligt zowel van links als rechts op ramkoers met de president. De roep om zijn aftreden wordt steeds luider, want dan zouden er onder een nieuwe president ook weer parlementsverkiezingen mogelijk zijn. Ongeveer 62 procent van de Fransen vindt dat Macron beter kan opstappen, onder aanhangers van Marine Le Pen is dat ruim 80 procent. In die kringen wordt Macron met name gehaat vanwege zijn harde aanpak van de protestbeweging van de ‘Gele Hesjes’.

Absoluut, maar de leider van RN heeft om een andere reden grote haast om naar de stembus te gaan. Dat is vanwege een mogelijke veroordeling die haar boven het hoofd hangt wegens het onrechtmatig gebruik van Europese fondsen, die naar de partijkas van RN werden gesluisd. Hiervoor riskeert Marine Le Pen een veroordeling die haar vanaf 31 maart 2025 voor vijf jaar onverkiesbaar zou kunnen maken. Haar droom om ooit president te worden zou dan ten einde komen. Le Pen heeft dus een bijzonder belang bij snelle presidentsverkiezingen.