Vakbond CNV: ‘Diplomaterreur’ houdt tienduizenden werklozen van baan

CNV-voorzitter Piet Fortuin vindt dat Nederland lijdt aan een ‘diplomaterreur’. Daarom blijven tienduizenden mensen onnodig aan de kant. Volgens Fortuin kunnen werklozen pas aan de slag als ze het juiste diploma hebben, terwijl dat vaak niet nodig is.

In de kinderopvang zijn momenteel 30.000 vacatures. Gegadigden moeten minstens een opleiding op het niveau van mbo-4 hebben. Fortuin vindt dat onbegrijpelijk. Volgens de vakbondsman beschikt ‘iedereen die kinderen kan opvoeden’ over de kwaliteiten om in de kinderopvang te werken. Voor ondersteunende taken zijn in zijn ogen ook mensen met mbo-niveau 2 of 3 geschikt.Door alleen naar diploma’s te kijken doen werkgevers zichzelf en potentiële werknemers tekort, aldus Fortuin. ,,Werkgevers zoeken altijd het schaap met vijf poten, jong, overgekwalificeerd en al veel ervaring. Maar die schapen zijn er bijna niet. Daar staat tegenover dat iemand die over de vereiste vaardigheden en ervaring beschikt, maar niet het juiste diploma heeft, direct afvalt.’’

CNV pleit daarom voor een zogenoemd competentiepaspoort, een soort cv met de kennis, vaardigheden en ervaring van mensen. Maar dat vraagt wel een omslag in het denken, beseft Fortuin. ,,Dat gebeurt nu nog mondjesmaat. Maar het is wel nodig in deze krappe arbeidsmarkt. We vermorsen nu heel wat maatschappelijk kapitaal.”

Fortuin pleit overigens niet voor het afschaffen van diplomavereisten in het algemeen. ,,Voor de klas en in de zorg heb je gediplomeerde mensen nodig. Maar lang niet overal.”

Werkgevers met veel vacatures kunnen in de ogen van Fortuin ook een bijdrage leveren aan de oplossing van het probleem, bijvoorbeeld door zelf mensen te trainen. ,,En dan niet in een klaslokaal, maar op de werkvloer. Niet selecteren aan de poort, maar mensen opleiden.’’

En als er meer naar vaardigheden en ervaring zou worden gekeken bij de werving, worden volgens de CNV-voorman ook de kansen van oudere werklozen vergroot. ,,Die hebben vaak verouderde diploma’s, maar hebben wel veel vaardigheden en ervaring.”

Werkgeversvereniging AWVN omarmt het pleidooi van de CNV om meer naar vaardigheden dan naar diploma’s te kijken. ,,Het idee van het zaligmakende diploma is achterhaald. Wij zijn ook bezig met een competentiepaspoort’’, aldus Jannes van der Velde, woordvoerder van de werkgevers. ,,Een traditioneel cv voldoet niet meer. Dat somt op wat je gedaan hebt en welke diploma’s je hebt, maar het maakt niet duidelijk wat je kunt.’’

Het gaat tegenwoordig lang niet meer alleen om de vakvaardigheden, verzekert Van der Velde. ,,Iemand met een technisch beroep moet ook goed kunnen lezen bijvoorbeeld. Je moet de veiligheidsinstructies wel kunnen lezen. Dat geldt al voor schoonmakers.’’

Meer de nadruk op competenties en vaardigheden leggen moet niet alleen bij werkgevers tussen de oren gaan zitten, maar zeker ook bij de werknemers, vindt Van der Velde. ,,Het gaat erom dat mensen zich duurzaam ontwikkelen. Wat moet ik doen om geschikt te blijven voor de arbeidsmarkt. De werkgever heeft belang bij werknemers die kunnen wat gevraagd wordt. De werknemer heeft het belang om concurrerend op de arbeidsmarkt te blijven en zijn verdienvermogen te vergroten.’’

Geld hoeft daarbij volgens de werkgevers geen probleem te zijn. ,,Er is geld beschikbaar, in veel cao’s is geregeld dat er geld opzij gezet wordt voor opleidingen.’’

Een groot voorvechter van het competentiepaspoort is Ton Wilthagen, hoogleraar Arbeidsmarkt aan de Universiteit van Tilburg. Hij constateert al jaren dat er op de arbeidsmarkt een grote kloof is tussen enerzijds de diploma-eisen en de capaciteiten van de werknemers. ,,We reduceren mensen nu tot een diploma van zoveel jaar geleden. Maar werknemers en mensen buiten de arbeidsmarkt kunnen vaak veel meer dan uit zo’n diploma blijkt.’’

Maar het lukt niet om op landelijk niveau de werkgevers, werknemers en instituten als het UWV op één lijn te krijgen over de definitie van competenties en vaardigheden. Terwijl dat wel nodig is, want dan weet iedere werkgever en werknemer wat de competenties waard zijn. ,,Daardoor dreigt het gevaar dat elk bedrijf en elke regio zijn eigen competentiepaspoort ontwikkelt.’’