Extreem weer kan stijging van pensioenleeftijd afremmen
Ouderen overlijden eerder bij hoge temperaturen en winterse griepgolven. Toch zit er ook een voordeel aan extreme seizoenen: de pensioenleeftijd hoeft mogelijk niet verder omhoog.
Afgelopen winter stierven, vooral in februari en maart, bijna 2000 mensen meer dan vorig jaar winter. De griepgolf eiste haar tol. De afgelopen jaren is daarnaast steeds duidelijker geworden dat ook extreme hitte meer sterfgevallen veroorzaakt. In de zomer van 2003 overleden ruim 1000 mensen meer dan anders, in 2010 waren het er zo’n 500 en in juli 2015 ging het om minstens 300 extra doden.
Dat de aanhoudende warmte in deze zomer extra levens gaat kosten, dat weet Jan Latten, hoogleraar Demografie aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), zeker. Nu is nog niet bekend hoe hard het sterftecijfer omhoog schiet, maar zegt hij: ,,Je weet van tevoren dat er meer mensen overlijden met extreme temperaturen. Eerst was vooral de winter risicovol met de griep, maar nu zien we ook hitte als risico”, aldus Latten.
De extreme seizoenswisselingen kunnen ingrijpende gevolgen hebben. Die drukt namelijk de levensverwachting van Nederlanders, stelt Latten. ,,Je ziet dat vooral ouderen gevoelig zijn voor seizoensinvloeden. Onze bevolking vergrijst, dus als het weer extreem wisselt, schommelt het sterftecijfer meer en kan de levensverwachting dalen.” Het is niet zo dat mensen simpelweg eerder sterven in de winter of zomer. Onderzoeken wijzen uit dat er extra mensen doodgaan.
Je weet van tevoren dat er meer mensen overlijden met extreme temperaturen
Voordeel
Deze slechte ontwikkeling zal door anderen als voordeel worden uitgelegd: als het oplopen van de levensverwachting stokt, hoeft ook de AOW-leeftijd niet verder te stijgen. Dat betekent dat Nederlanders mogelijk niet steeds langer moeten wachten op hun pensioen.
Actuariskantoor Sprenkels & Verschuren constateerde eerder al dat de AOW-leeftijd sneller stijgt dan nodig is.De actuarissen – statistici die berekenen hoe hoog verzekeringen moeten zijn – zagen dat in 2016 en 2017 meer mensen waren overleden dan was verwacht. In 2021 stijgt de AOW-leeftijd naar 67, een jaar later naar 67 jaar en drie maanden. De AOW-leeftijd gaat in 2023 al niet meer omhoog, omdat de levensverwachting minder hard stijgt dan gedacht.
Onderzoekers van Sprenkels & Verschuren verwachten dat de levensverwachting dit jaar nóg minder hard stijgt. In februari en maart stierven al meer mensen dan de afgelopen twee jaar in die periode. ,,Normaal slaat zo’n griepgolf een jaartje over, nu zien we die al drie jaar achter elkaar terug in de sterftecijfers. En dan hebben we nu ook nog een hittegolf”, verklaart onderzoeker Daan Kleinloog.
Normaal slaat zo’n griepgolf een jaartje over, nu zien we die al drie jaar achter elkaar terug in de sterftecijfers. En dan hebben we nu ook nog een hittegolf
Dat maakt de levensverwachting voer voor discussie. Want hoe groot is de invloed van het weer op onze levensverwachting? En in hoeverre laten we ons pensioen daarvan afhangen? Onderzoeker Tobias Bastian: ,,Stel dat we morgen ook een medicijn tegen kanker vinden. Dan zou de levensverwachting weer sterk stijgen. Ik vind dat in ieder geval klimaatwetenschappers, medici en actuarissen zich over dit thema moeten buigen.”
Voorspellen
Of het zo’n vaart loopt, valt niet te voorspellen, zegt ook hoogleraar Latten. Want het is de vraag of er volgend jaar wéér zo’n griepgolf plus extreme hitte ons land aandoen. Bovendien kunnen de extreme weersomstandigheden ook slechts een deel van het land beslaan. ,,Het is algemeen bekend dat het in Limburg meestal een paar graden warmer is dan bijvoorbeeld op de Waddeneilanden. Dat kan ook gevolgen hebben voor het aantal mensen dat overlijdt en voor waar de sterfte het hoogst is”, stelt Latten.
De temperatuurwisselingen zijn bijvoorbeeld al een punt van discussie in de stedenbouw. Als de extreme hitte blijft terugkeren, is het niet meer uit te houden in de betonnen steden met weinig schaduwplekken. Latten: ,,Er wordt nagedacht over het plaatsen van meer groen in steden, zodat het er koeler blijft, en over het bouwen van huizen die warmte beter afstoten. Dat heeft alles te maken met het verband dat er bestaat tussen hitte en hogere sterfte.”