Kanawu Radio number 1 news portal
Door corona zijn er straks misschien wel een miljoen huishoudens met problematische schulden. Zover mag het volgens staatssecretaris Bas van ‘t Wout (Sociale Zaken, VVD) niet komen. En dus doet hij een oproep aan vooral ondernemers en zzp’ers met geldzorgen: ‘Vraag de overheid om hulp.”
Corona slaat het hardst toe bij mensen die het toch al moeilijk hebben. Voedselbanken kunnen de aanvragen nauwelijks bolwerken, op ic’s zijn mensen uit achterstandswijken oververtegenwoordigd. Vaak gaat het om migranten, die dikwijls laaggeschoold werk doen. Het zijn mensen die kantoren schoonmaken, of die in busjes naar hun werk in het slachthuis worden gebracht. Het zijn de mensen om wie staatssecretaris Bas van ’t Wout (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, VVD) zich sinds juli het meest bekommert. Toen volgde hij Tamara van Ark op als chef armoede en schulden van het kabinet.
Zoals wel vaker in een crisis worden de mensen die toch al kwetsbaar waren harder geraakt.
Van ’t Wout ziet elke dag de ravage die de coronacrisis aanricht. ,,Het virus handelt zonder aanzien des persoons, maar zoals wel vaker in een crisis worden de mensen die toch al kwetsbaar waren harder geraakt.”
Laat de coronacrisis zien dat ons sociale vangnet tekortschiet?
,,Dat denk ik niet. Ik denk dat we in de basis een heel stevig stelsel hebben, ook als je kijkt hoeveel geld er ieder jaar naartoe gaat (in 2021 gaat 97,8 miljard euro naar de sociale zekerheid, red.). Wel legt de crisis kwetsbare posities bloot. Flexwerkers en zzp’ers zijn hard getroffen, zonder dat zij daar iets aan konden doen. Daarom hebben we in het derde steunpakket 1,4 miljard euro uitgetrokken voor aanvullend sociaal beleid. Zo proberen we de pijn zoveel mogelijk te verzachten en te voorkomen dat mensen in een uitkering komen.”
Is 1,4 miljard genoeg?
,,Ja, ik denk niet dat geld de bottleneck is. 1,4 miljard is een ongelooflijk groot bedrag. Ik spreek iedere week met gemeenten en de discussie is nooit dat er te weinig geld is. Het gaat erom dat we dat geld goed besteden.”
Waaraan?
,,Het doel is dat we voorkomen dat mensen in een uitkering komen. Er staan namelijk ook nu nog een heleboel sectoren te springen om personeel. Denk aan de zorg of technische sectoren. Ik had deze week contact met een metaalbewerkingsbedrijf: daar konden heel snel veel mensen aan de slag. Maar het gaat erom dat vraag en aanbod bij elkaar komen. Daarvoor is betere samenwerking nodig tussen gemeenten, UWV en andere spelers binnen de 35 arbeidsmarktregio’s. Het moet niet langer uitmaken in welk hokje mensen zitten of welk logo er op de gevel van de instantie staat.”
Dat klinkt heel logisch. Waarom is daar een crisis voor nodig?
,,Soms maakt een crisis dingen vloeibaar. Ik zie het ook als een kans. Als het van werk naar werk begeleiden van mensen gaat vliegen, kunnen we het ook na corona blijven inzetten.”
We weten dat schulden heel snel kunnen oplopen, voor je het weet zit je nog jaren in de ellende
Is er een groep die te weinig aandacht krijgt?
,,Er zijn mensen die nu door botte pech aanlopen tegen inkomensterugval en schulden die dat nooit hadden verwacht. Dan heb ik het over ondernemers en zzp’ers. Die melden zich niet snel bij het gemeenteloket, dus moet je erop af. We weten immers dat schulden heel snel kunnen oplopen, voor je het weet zit je nog jaren in de ellende. Daarom proberen we met man en macht hen op te roepen: vraag om hulp van de overheid – want die is er – en pak die aan. En wacht niet te lang.”
In het regeerakkoord stonden grote ambities om schulden aan te pakken. In hoeverre zal corona de problematiek verergeren?
,,Al voor de virusuitbraak hadden we zo’n 650.000 huishoudens met problematische schulden. Dat was al een getal waarvan ik schrik. Het is geen hogere wiskunde om uit te rekenen dat door corona dat aantal zal groeien. In het zwartste scenario komen we op meer dan een miljoen huishoudens uit. Ik hoop echt dat we daar nooit terechtkomen.”
Zit het probleem ook niet bij de overheid zelf? De toeslagenaffaire raakt duizenden gezinnen.
,,We zijn met Financiën bezig om enorme terugvorderingen te voorkomen. Die kunnen wel wat minder ruig. Bijvoorbeeld door ouders erop te wijzen als hun gegevens niet meer actueel zijn en de wet minder streng te maken. En we kunnen meer uitstel van betaling geven. De overheid moet beter communiceren: in de bijstand zitten veel mensen die minder hoog opgeleid of die laaggeletterd zijn. Toch sturen we hun ingewikkelde formulieren toe. We moeten de kans dat iemand een foutje maakt minimaliseren en als dat toch gebeurt, moeten we hen afsplitsen van de categorie die de boel moedwillig aan het oplichten is.”
Ik werk als VVD’er keihard aan armoedebeleid, want ik vind dat mensen in een rijk land als Nederland een fatsoenlijk bestaan moeten hebben
U heeft meegewerkt aan het VVD-programma. Waarom komt het woord armoede daarin niet voor?
,,Ik heb het programma niet op woordjes gescand. Volgens mij ademt het programma dat we voor iedereen in Nederland meer welvaart en zekerheid willen creëren. Ik werk hier als VVD’er keihard aan armoedebeleid, en dat doe ik vol overtuiging, want ik vind dat mensen in een rijk land als Nederland een fatsoenlijk bestaan moeten hebben.”
De VVD was nooit enthousiast over een hoger minimumloon. Waarom nu opeens wel?
,,Als je in Nederland een baan hebt, moet je een normaal leven kunnen leiden. Maar we zien dat de stijgende welvaart steeds minder landt in de portemonnee van de brede middenklasse. Door een hoger minimumloon kun je zorgen dat mensen meer salaris en meer te besteden krijgen.”
Klaas Dijkhoff gaat weg. Zou u hem willen opvolgen als fractieleider van de VVD?
,,Geen idee. Ik besteed al mijn tijd aan deze baan. Ik heb geen ruimte over in mijn hoofd om me af te vragen wat ik hierna ga doen. Misschien dat ik onder de kerstboom over mijn toekomst nadenk. Maar ik weet het echt niet. Ik zit hier net vier maanden.”
