De tweede nationaliteit moet een vrije keus zijn

Toen de wereld in lockdown ging, keerden reizigers massaal van hun vakantiebestemmingen naar huis. Maar tienduizend Belgen en Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond kwamen maanden vast te zitten in Marokko, een pijnlijk effect van hun dubbele nationaliteit.

Voor de Marokkaanse wet is iedereen met één Marokkaanse ouder automatisch Marokkaan. Zodoende kon voor de regering in Rabat van terugkeer geen sprake zijn: ze waren al ‘thuis’. Hetzelfde lot trof landgenoten in Burundi die als ‘eigen’ onderdanen gezien worden. Maandenlang zaten duizenden Belgen en Nederlanders in stress en onzekerheid, geconfronteerd met het effect van een nationaliteit waar ze nooit voor hebben gekozen. Het Nederlands of Belgisch paspoort, garantie voor vrij reizen en diplomatieke bescherming, bleek even een stuk papier zonder waarde.

Dit mag nooit meer gebeuren. In zowel het Belgisch als Nederlands parlement hebben wij een voorstel ingediend om onze burgers die met een ongewenste nationaliteit leven te helpen. Daarbij gaat het niet alleen om mensen met een Marokkaanse (voor)ouder. Ook de Griekse, Iraanse of Algerijnse nationaliteit heb je levenslang en geef je ongewild door aan je kinderen. Een Griekse Nederlander die naar Athene om op het strand te liggen werd afgevoerd om een jaar dienstplicht te vervullen. Hij had nooit.

In Griekenland gewoond. Noodgedwongen leerde hij Grieks om de commando’s te begrijpen. De in Amsterdam geboren Nederlandse Annahita Mazeri mocht niet naar Amerika, omdat Iran haar als onderdaan ziet. Zij werd uit de rij gepikt op het vliegveld. De Antwerpse acteur Noureddine Farihi, beter gekend als Mo uit de tv-serie Thuis, was maanden gescheiden van zijn 9-jarig zoontje. Hij zat vast in Marokko. Syrische vluchtelingen die nu Belg of Nederlander worden kunnen niet van hun Syrische paspoort af. Wie een tweede nationaliteit wil behouden, moet dat wat ons betreft kunnen.

Maar wie dat niet wil, moet de vrijheid krijgen die op te geven. Het past bij Europa dat zo’n keuze aan mensen zélf is. België en Nederland kunnen aan de basis staan van een coalitie voor keuzevrijheid. Duitsland, Frankrijk en Zweden hebben er op z’n minst evenveel belang bij. Samen kan effectief druk worden uitgeoefend op landen als Marokko. Bovendien kan deze coalitie afspreken elkaars burgers alleen te benaderen vanuit de zelfgekozen nationaliteit, niet de nationaliteit die onze burgers bijna gijzelde in een ver land.

Hoe meer landen zich aansluiten, hoe kleiner de invloed wordt van landen die hun diaspora geen nationaliteitsvrijheid gunnen. Brussel en Den Haag, sla de handen ineen en zoek bondgenoten voor de keuzevrijheid in nationaliteit voor hun landgenoten.