Nieuwe donorwet gaat bijna in: 16 procent geeft géén toestemming voor orgaandonatie

Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over 2019 die vandaag verschijnen. In totaal hadden afgelopen 2 januari 6,9 miljoen mensen hun wensen voor orgaandonatie vastgelegd in het Donorregister.

Vanaf 1 juli 2020 gaat de nieuwe donorwet in. Nu geldt dat mensen géén donor zijn, tenzij ze aangeven hun organen wél te willen afstaan. Met de nieuwe wet verandert die volgorde; mensen zijn in principe donor, tenzij ze daarvoor geen toestemming geven. Al enkele jaren kunnen Nederlanders vrijwillig hun wensen registreren in het Donorregister. Uiterlijk 1 juli 2021 moet iedereen in het systeem te staan. Alle personen die géén vrijwillige keuze hebben doorgegeven, komen als orgaandonor te boek. Dat moment is door de coronacrisis iets opgeschoven, van maart naar juli.

Het aantal registraties steeg in 2019 met 556.000. Dat is de grootste groei in jaren. Met de toename van het aantal aanmeldingen nam ook het aandeel mensen dat geen toestemming geeft voor orgaandonatie toe. In 2016 zei 27 procent nee, nu is dat percentage 34. ,,Dat zou kunnen komen, doordat voor deze groep mensen wezenlijk iets verandert. Als zij géén donor willen worden, móeten ze die wens registreren terwijl dat eerder niet zo was”, verklaart CBS-onderzoeker Maarten Bloem.

Luister hier naar de AD Nieuws Update:

Het aantal mensen dat hun organen niet wil doneren, neemt toe naarmate ze ouder worden. De verschuiving begint in de leeftijdsgroep vanaf 60 jaar. Van de totale Nederlandse bevolking geeft 16 procent nu geen toestemming. Onder 80-plussers is dat percentage 23.

De meerderheid van de mensen in het Donorregister geeft wél toestemming: 55 procent. Een deel van hen kiest voor beperkingen en sluit bepaalde organen uit. 11 procent laat de keuze aan nabestaanden of een aangewezen persoon over.

Hoewel het aantal registraties in het Donorregister vorig jaar harder toenam, heeft nog steeds iets meer dan de helft van de Nederlanders de keuze niet vastgelegd. Overigens hebben jongeren tussen de 18 en 20 jaar nog nauwelijks hun wensen doorgegeven. Bijna driekwart staat niet geregistreerd.

Ook bestaan er grote regionale verschillen. In 15 gemeenten stond meer dan 55 procent van de 18-plussers nog niet geregistreerd. De gemeente Urk prijkt met 67 procent bovenaan, gevolgd door Staphorst (65 procent) en Vaals (62 procent). ,,Het is een interessante vraag hoe het komt dat in religieuze gemeenten, zoals Staphorst en Urk, nog zo weinig registraties zijn. Uit geloofsovertuiging geven veel mensen géén toestemming, dus zij moeten dat juist kenbaar maken”, aldus Bloem.

In andere gemeenten heeft het merendeel van de bewoners wél de wensen geregistreerd. In Goirle en Oost Gelre staat 37 procent niet in het Donorregister en in Eersel, Sint-Michielsgestel, Hilvarenbeek en Uitgeest gaat het om 36 procent.

De keuze in het Donorregister kan steeds worden aangepast. Vorig jaar veranderden 38.000 mensen hun toestemming in ‘geen toestemming’. Nog eens 20.000 geregistreerden pasten hun wensen andersom aan. Vooral mensen tussen 50 en 70 jaar veranderden van mening.

Nabestaanden houden in bijna één op de vijf gevallen een orgaandonatie tegen, terwijl de overledene zelf ‘ja’ had gezegd in het donorregister. Dat bleek in maart uit de cijfers over transplantatie.