Turkse nieuwkomers in Nederland moeten vanaf volgend jaar verplicht inburgeren, als het aan minister Koolmees van Sociale Zaken ligt. Veel Turken die hier al zijn vinden die nieuwe verplichting onzin: ,,Dat geldt toch ook niet voor Roemenen en Bulgaren?”
Waar Karabacak er zelf voor koos Nederlandse taallessen en lessen over de Nederlandse maatschappij en haar normen en waarden te volgen, wordt dat vanaf volgend jaar verplicht voor Turkse nieuwkomers in Nederland: voor asielzoekers, maar ook voor gezinsmigranten. Voor die laatste groep geldt dat een eerste deel van de inburgeringscursus al in Turkije moet worden gevolgd. Pas nadat de migrant op een Nederlands consulaat of ambassade het examen heeft gehaald, mag hij of zij naar Nederland komen.
‘Dwingende reden’
Die regeling geldt al sinds 2007 voor migranten die niet uit de Europese Unie komen, maar Turkije was, door een associatieverdrag uit 1963 een uitzondering. Minister Koolmees van Sociale Zaken maakt daar nu vanaf 1 januari 2021 een eind aan. Hij beroept zich daarbij op een uitspraak van het Europees Hof van Justitie die stelt dat er bij ‘een dwingende reden van algemeen belang’ van het verdrag mag worden afgeweken.
Die verplichting is echt dikke onzin. Andersom is het toch ook niet zo? Als jij naar Turkije gaat, word je ook niet verplicht om inburgeringsexamen te doen
Zeki Baran, voorzitter van het Inspraakorgaan Turken in Nederland (IOT) loopt al langere tijd te hoop tegen het plan van Koolmees. ,,Wij zijn groot voorstander van het leren van de Nederlandse taal en de normen en waarden. Maar we hebben de ervaring dat verplichting niet werkt, het werkt beter om mensen juist te motiveren om volwaardig burger te worden. En waarom verplicht je Turken wel en Roemenen en Bulgaren niet? Die zijn wel onderdeel van de EU, maar de Turken doen het helemaal niet slecht in Nederland.”
Baran ziet de nieuwe regel vooral als een ‘belemmering’ voor nieuwkomers. Dat is Ahmed Cöl, bestuurslid van de Turkse moskee Yeni Camii in Breda met hem eens. ,,Die verplichting is echt dikke onzin. Andersom is het toch ook niet zo? Als jij naar Turkije gaat, word je ook niet verplicht om inburgeringsexamen te doen”, vertelt hij naast het moskeegebouw. ,,Ik ben al 40 jaar in Nederland, maar stel dat iemand van mijn leeftijd zijn vrouw verliest en met een nieuwe vrouw uit Turkije wil trouwen. Hoe gaat iemand op die leeftijd nog Nederlands leren dan?”
Bruid of bruidegom uit Turkije
Het ‘halen’ van een huwelijkspartner uit Turkije gebeurt overigens steeds minder vaak, zeggen meerdere Turkse Nederlanders. ,,Er zijn nu genoeg Turken hier om uit te kiezen.” Cijfers lijken dat te bevestigen: waar in 2001 nog 60 procent van de Nederlandse Turken een bruid of bruidegom in Turkije vond, was dat percentage in 2012 gedaald naar 15 procent. Recentere cijfers zijn niet bekend.
Uit cijfers van het CBS blijkt wel dat er vorig jaar 9590 Turken naar Nederland kwamen. Dat cijfer is de afgelopen jaren flink gestegen: in 2017 waren het er nog 7164, in 2006 3586. Tot aan 2015 vertrokken er jarenlang zelfs meer Turken uit Nederland dan dat er hier naartoe kwamen.
Meer politieke vluchtelingen
De stijging van de laatste jaren is voor een deel het gevolg van de politieke situatie in Turkije. Onder de nieuwkomers zijn politieke vluchtelingen die asiel krijgen, onder hen veel mensen die in Turkije beschuldigd vrezen te worden van banden met de prediker Fethullah Gülen. In 2019 meldden zich 1300 Turkse asielzoekers in Nederland. In december vorig jaar stond Turkije op plek 3 in de top 10 van asielaanvragen in Nederland, alleen vanuit Syrië en Eritrea kwamen meer vluchtelingen.
Saniye Calkin, van INS, een platform dat staat voor ‘de kunst van het samenleven’, spreekt veel van dergelijke vluchtelingen en stelt dat het voor hen juist goed is dat inburgering wordt verplicht. Het houdt in dat ze namelijk financiële hulp kunnen krijgen bij inburgeren en het niet meer zelf hoeven te bekostigen. ,,Wij pleiten al langer voor gelijke behandeling en zien dat als een goede ontwikkeling die kan bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling en economische zelfstandigheid van nieuwkomers.”
De stijging van het aantal Turkse asielzoekers was een van de redenen dat regeringspartijen CDA en D66 er bij Koolmees op aandrongen strengere inburgeringsregels te maken. De Tweede Kamer moet nu nog wel over het plan van de minister oordelen.
Rechtszaken over nieuwe verplichting
Supermarkteigenaar Karabacak heeft dan nog wel een tip voor Koolmees: regel ook dat mensen de tijd krijgen om de taal en de kennis van de Nederlandse maatschappij te leren. ,,Ik heb het altijd naast mijn werk gedaan. Maar ik werk vandaag van 07.00 uur ’s ochtends tot 18.00 uur ’s avonds. Daarna vragen mijn kinderen om tijd. Als je daarna nog moet gaan leren, is dat echt zwaar.”
Zeki Baran, van het IOT, voorspelt dat het plan van Koolmees nog lang geen gelopen koers is. ,,Ik denk dat er in de Tweede Kamer nog heel wat opmerkingen gaan komen. En als het er doorheen komt, zullen er zeker nog rechtszaken volgen.”
De nieuwe regels gelden overigens niet met terugwerkende kracht. ,,Dus de eerste generatie gastarbeiders die hier decennia geleden is gekomen en nooit Nederlands heeft geleerd, hoeft dat nu niet opeens te doen. Dat is een geruststelling voor hen”, meldt een Turks-Nederlandse schrijver.