Rechtstreeks met de trein naar Londen, vanaf 30 april

Dat werd dinsdagochtend vroeg bekend gemaakt op Amsterdam CS.
De rechtstreekse route werd dinsdagochtend officieel geopend door minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) en staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid). De eerste rit wordt na 4.09 uur verwelkomd door de Britse staatssecretaris van transport. Volgens Broekers -Knol gaat het aanvankelijk om twee treinen per dag, maar wordt gewerkt aan een derde en vierde.

Over de rechtstreekse verbinding met Londen wordt al jaren gesteggeld. Aanvankelijk was het de bedoeling dat de trein per december 2017 zou starten, maar dat bleek niet te lukken met het materieel. Dat kwam een half jaar jaar later in orde. Daarna was het problematisch om afspraken te maken over paspoort- en veiligheidscontroles.

Treinreizigers moeten nog tot eind april overstappen in Brussel waar die controles plaatsvinden. Bij een directe verbinding vinden dergelijke controles plaats op Amsterdam CS en Rotterdam CS, waar reizigers naar Londen ook kunnen opstappen.

Al enkele jaren geleden is op Amsterdam CS een speciale terminal gebouwd, maar de Nederlandse overheid moest eerst een verdrag sluiten met België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk om Britse grenswachters de bevoegdheid te geven om in de controlezones in Amsterdam arrestaties te kunnen uitvoeren en mensen in hechtenis te nemen.

Het verdrag is nu eindelijk gesloten. De vertraging trad op vanwege de verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk en de perikelen met de brexit. Tot aan afgelopen week werd op het ministerie van Justitie en Veiligheid nog gewerkt aan het afronden van de precieze verdragsteksten.

De Britse grensbewakers zijn bij het ingaan van het verdrag gemachtigd personen aan te houden, waarna zij deze mensen overdragen aan de autoriteiten van het gastland. Naast de regeling van de grenscontroles bevat het verdrag bepalingen over samenwerking op politie- en justitiegebied en de uitwisseling van informatie. Met brexitbepalingen is rekening gehouden. De controles op CS zullen achtereenvolgens worden uitgevoerd door Nederlandse en Britse grensbeambten. Reizigers die deze controle voorbij zijn, hoeven vervolgens niet meer te worden gecontroleerd.

Het direct reizen tussen Amsterdam en Londen is een belangrijke stap in de ambitie om reizigers ertoe te verleiden om voor korte en middelkorte afstanden de trein te laten nemen in plaats van het vliegtuig. Volgens directeur Mike Cooper van Eurostar, dat de treinverbinding exploiteert, is er sprake van een doorbraak. “Wanneer Amsterdammers direct naar Londen kunnen, zal op termijn dertig procent van de reizigers naar Londen dat met de trein doen. Nu schommelt dat percentage nog rond de acht.”

Als de reizigers zonder overstappen naar Londen kunnen met de trein, wordt de snelste verbinding een half uur korter: 4.10 uur in plaats van 4.40 uur. Met het vliegtuig ben je in een half uur in Londen, maar reizigers moeten ten minste een uur van tevoren op de luchthaven zijn. Bovendien hebben de meeste goedkope vluchten op Londen luchthavens ver van de stad als bestemming, waardoor reizigers nog lang onderweg zijn voordat ze in het centrum arriveren en ook extra reiskosten en gedoe met overstappen op bussen of treinen hebben. De totale reisduur per vliegtuig zal daardoor niet veel korter zijn. Nadeel van de Britse douane op CS is dat reizigers zich wel eerder zullen moeten melden dan nu het geval is: de terminal waar de paspoortcontroles plaatsvinden, sluiten een half uur voor vertrek.

Opvallend is overigens dat het op CS om een tijdelijke situatie gaat: als Station Zuid een beetje uit de verbouwingen is, worden alle internationale treinen daar naartoe verplaatst. Binnen Eurostar is niet iedereen blij met wat achter de schermen soms een ‘verbanning’ naar Zuid wordt genoemd: een treinreis verkoopt het best als je de reizigers hartje stad kan afleveren.