Het kabinet wil de komende tien jaar het aantal ernstig zieke jongeren met een eetstoornis – vooral anorexia – flink terugdringen. In het land komen binnenkort twee speciale kenniscentra voor de aanpak van eetstoornissen en er wordt een werkwijze opgesteld om patiënten minder te voeden onder dwang
Een eetstoornis kan zich ontwikkelen tot een onverslaanbare ziekte met in zo‘n tien procent van de gevallen de dood als gevolg. Een kwart van de jonge vrouwen, want daar gaat het meestal om, geneest niet. Zij komen in een zwaar hulpverleningstraject terecht. In de ergste gevallen moeten patiënten zelfs onder dwang in leven worden gehouden via een sonde met voeding of vocht.
Een groep met experts op het gebied van eetstoornissen (K-EET) heeft op verzoek van minister De Jonge (Volksgezondheid) een plan van aanpak gemaakt. Daarin staat hoe we binnen tien jaar het aantal met de dood bedreigde jongeren door deze aandoeningen ‘significant’ kunnen laten dalen.
De minister van Volksgezondheid deelt die ambitie, meldt hij vandaag in een Kamerbrief: ,,Ik wil een structurele verbetering van de gehele keten van zorg voor kinderen en jongeren met eetstoornissen, in het bijzonder voor anorexia nervosa. We zetten nu belangrijke stappen in de goede richting en ik heb er vertrouwen in dat hiermee uiteindelijk het verschil kan worden gemaakt.”
Bredere doelgroep
Dwangvoeding is een allerlaatste stap die we zoveel mogelijk moeten voorkomen
Minister De Jonge (Volksgezondheid)
In 2020 komen er als proef twee regionale expertisecentra voor eetstoornissen. In 2021 wil de bewindsman dit initiatief uitbreiden naar meerdere centra voor een bredere doelgroep. Denk dan bijvoorbeeld aan jongeren met een stoornis in het autistisch spectrum, die daardoor ziekten zoals anorexia hebben ontwikkeld. Nu is een veelgehoorde klacht onder ouders dat deze patiënten geen hulp op maat krijgen, waardoor hun aandoeningen alleen maar verergeren.
Minister De Jonge vindt het verder heel belangrijk dat een nieuwe werkwijze wordt opgesteld met afspraken over het toepassen van dwang(voeding) bij eetstoornissen. ,,Dwangvoeding is een allerlaatste stap die we zoveel mogelijk moeten voorkomen.”
Gedwongen toediening
Het afgelopen jaar zijn in totaal 190 meldingen bij de zorginspectie gedaan van het starten met gedwongen toediening van vocht of voeding bij patiënten, die veelal in kritieke toestand verkeerden door vergevorderde anorexia. Dat laat het ministerie van Volksgezondheid weten.
Kinderen en ouders getuigden in een recente Zembla-documentaire dat deze methode – waarbij jonge mensen ook worden vastgebonden – als uitermate traumatiserend wordt ervaren. ,,Iemand dwingen om te eten of drinken is een zeer ingrijpende maatregel. Als de gezondheid van een cliënt ernstig gevaar loopt, is dit helaas soms nodig”, aldus zorgminister De Jonge.
De K-EET-experts schrijven in hun advies: ,,Kinderen en jongeren met een (potentiële) eetstoornis moeten eerder worden herkend, beter worden begrepen en eerder en beter worden behandeld. We willen echt een daling in het aantal ernstig zieke patiënten. Vroegtijdig herkennen en behandelen leidt tot minder lijden en minder maatschappelijke kosten.”
Expertcentra opzetten
Op dit moment kunnen we slechts schatten hoeveel jonge mensen aan anorexia overlijden
Programmaleider Monika Scholten van K-EET
Zo moeten er verspreid over het land opnamebedden komen die bedoeld zijn voor patiënten met eetstoornissen. Verder dienen er expertcentra te worden opgezet voor de signalering, om tekorten in regionale zorg in beeld te brengen, voor scholing van hulpverleners en om second opinions te verstrekken over de ziektebeelden. Ook moet kennis over een aandoening als anorexia via een landelijk netwerk worden gedeeld. En het is nodig dat er meer cijfers beschikbaar komen.
Meten en leren op basis van data is heel belangrijk, vertelt programmaleider Monika Scholten van K-EET. ,,Op dit moment kunnen we slechts schatten hoeveel jonge mensen aan anorexia overlijden. Dit komt onder andere omdat de oorzaak van het overlijden anders wordt geregistreerd. Dus er zijn betere data nodig.”
Voor de expertisecentra voor jongeren met meervoudige (eet)stoornissen wordt, door een door de Kamer aangenomen wetswijziging van GroenLinks, in 2020 eenmalig een bedrag van 11,5 miljoen euro vrijgemaakt. Op vaste basis is hiervoor vanaf 2021 een bedrag van 26 miljoen gereserveerd.