Kanawu Radio number 1 news portal
Het hart en het bloed zijn onafscheidelijk. In twee boeken worden deze onmisbare bestanddelen van ons lichaam geportretteerd: fascinerende reizen door ons lichaam. ‘Het hart is méér dan een ingewikkelde pomp’.
Dat werd hoog tijd want aan het begin van de Tweede Wereldoorlog had de miljoenenstad Londen maar een paar liter bloed in voorraad, de hoeveelheid van één volwassene. Vaughan realiseerde zich dat als de oorlog zou losbarsten er veel slachtoffers zouden vallen die grote behoefte hebben aan bloed. De hematoloog bezocht fabrieken voor donoren, sloeg het bloed op en bracht het naar ziekenhuizen. Andere artsen volgden haar voorbeeld. Groot eerbetoon kreeg zij nooit. 75 Jaar later krijgt zij die alsnog. Van Rose George.
Zes feiten over het hart en bloed
- Iedereen heeft gemiddeld 80 ml bloed per kilo lichaamsgewicht. Bij een baby gaat het om 0,3 tot 0,4 liter, bij een volwassene om 5 tot 6 liter
- Het stelsel van (slag)aderen en haarvaten is ruim 95.000 kilometer lang
- 13.282 bloedbanken in 176 landen verzamelen jaarlijks 110 miljoen donaties
- Een mensenhart klopt gemiddeld 75 keer per minuut. Het hart van een blauwe vinvis komt tot vijf keer, een spitsmuizenhart duizend keer
- In een gemiddeld mensenleven slaat het hart van geboorte tot de dood zo’n drie miljard keer
- Elk jaar overlijden wereldwijd 18 miljoen mensen aan hart- en vaatziekten
Bloedzuiger
Het verhaal over Vaughan is een van de hoogtepunten in Bloed. George belicht niet alleen de (cultuurhistorische en wetenschappelijke) waarde en de taboes rond een van de belangrijkste onderdelen van ons lichaam. Zij put uit eigen ervaringen. George is zelf bloeddonor. Maar ze schrijft ook over haar menstruatie, haar menopausale depressies en de hormonale behandelingen om die te bestrijden.
De Britse gaat uitgebreid op reis. Zij bezoekt in Filton, in Zuidwest-Engeland, de grootste bloedbank ter wereld. Daar worden per jaar 850.000 donaties verwerkt. In Wales beschrijft zij het nut van bloedzuigers voor de mens, in Nepal spreekt zij met vrouwen die tijdens hun menstruatie apart moeten wonen – in deplorabele onderkomens. In India richt zij zich op de illegale handel in bloed. Het wordt buiten, op de stoep van ziekenhuizen, verkocht. Bloed is ook handel.
Rose George stelt tot slot de vraag: is er een substituut voor bloed? Het antwoord laat zich na vele gesprekken met onderzoekers raden: Nee. ‘Er is niets simpels aan bloed. We moeten nog van alles leren over ons bloed’, schrijft ze.
Klik op de de vraagtekens op de foto hiernaast voor extra uitleg.
Gevecht
Ook Sandeep Jauhar put uit zijn eerder verschenen Het hart uit eigen ervaring en die van zijn patiënten. Hij is cardioloog, woont en werkt in New York. ‘Wat het hart wil, is slaan. Het hart is niet alleen de laatste vitale functie die ermee ophoudt, het is ook de eerste die zich ontwikkelt’, aldus de Amerikaanse Indiër. ‘Het hart verricht een verbijsterende hoeveelheid werk. Als het leven een continu gevecht is tegen het onvermijdelijke verval, dan bevindt de hartslag zich in het heetst van die strijd.’
Volgens Sandeep Jauhar is het hart meer dan een ingewikkelde pomp. ‘Het is zeer zeker een emotioneel ingesteld werktuig.’ Hij wijst bijvoorbeeld op het ‘gebroken-hartsyndroom’, waarbij de hartfunctie plotseling achteruit gaat als gevolg van extreme stress of groot verdriet. De hartspier krijgt een afwijkende vorm. Patiënten kunnen last krijgen van pijn op de borst, zelfs van hartfalen.
De cardioloog roemt de uitvinding van de hart-longmachine als een ‘enorme technische vooruitgang’. Behalve het hart kan een machine de omloop en zuurstofvoorziening van het bloed voor haar rekening nemen, aldus Sandeep Jauhar. ‘Deze machine bleek onmisbaar voor alle vooruitgang die de hartchirurgie de laatste vijftig jaar heeft geboekt.’ Een van de stormachtige ontwikkelingen is de harttransplantatie. Na een jaar is 85 procent van iedereen die zo’n ingreep heeft ondergaan nog in leven. Inmiddels zijn er kleine apparaten die het hart bij zijn werk helpen, zoals de implanteerbare defibrillator. Er wordt gesleuteld aan een goed kunsthart. Een Italiaan leefde 1373 dagen met een kunsthart zo groot als een grapefruit. ‘Maar’, zo besluit de cardioloog zijn aangrijpende portret van het hart, ‘om onze hartproblemen op te lossen, moeten we de maatschappij en onze geest genezen. We dienen niet alleen naar ons lichaam te kijken, ook naar onszelf.’
Bloed, een biografie. Rose George, uitgeverij Ambo/Anthos
Het Hart. Het verhaal van ons meest wonderbaarlijke orgaan. Sandeep Jauhar, uitgeverij Thomas Rap
Hoe kan cholesterol juist heel goed zijn voor je hart? Cholesterol heeft maar een slechte naam. Maar er is ook zoiets als goed cholesterol en daarmee kun je lichaamseigen deeltjes maken die als een soort geheim agent undercover gaan in je lijf om heel gericht medicijnen af te leveren.
