Vanaf maandag is het zover: dan gaat de wet in die razendsnel bekend is geworden als ‘het appverbod’, hoewel het om meer gaat dan appen alleen. Per 1 juli mag je rijdend op geen enkele manier meer bezig zijn met je mobiele telefoon. Sterker nog: in de wet staat dat fietsers tijdens het rijden geen ‘mobiel elektronisch apparaat’ meer mogen vasthouden. Daar vallen dus ook iPods (ze bestaan nog), tablets, laptops en mobiele navigatieapparaten onder. En de reisföhn en het seksspeeltje op batterijen dan? Nope, ook die niet, gewoon in je tas houden allemaal.

Er is voor een nogal brede omschrijving gekozen om voor te zijn dat de verse wet snel ingehaald gaat worden door nieuwe technologische apparaten die strikt genomen geen telefoon zijn. Verstandig: wie tien jaar geleden de ­razendsnelle verspreiding van mobiele telefoons en alles wat daarop mogelijk is, had voorspeld, zou voor gek zijn verklaard.

Dat de wet er nu is, is niet meer dan logisch. Sinds 2002 is de mobiele telefoon verboden voor mensen die motorvoertuigen, bromfietsen en gehandicaptenvoertuigen besturen. In 2009 werd de snorfiets toegevoegd aan het rijtje. Nu daar dus met ingang van maandag de fiets bij komt, zou je kunnen zeggen dat er sprake is van het gelijktrekken van regels.

Tegelijk roept het ook de vraag op hoe onveilig de combinatie fietsen en telefoon eigenlijk echt is. Het eerlijke antwoord: dat weten we niet. De minister heeft, zou je kunnen zeggen, de wet aangepast op basis van het gevoel dat het niet slim is om je tijdens het fietsen ook nog eens te concentreren op die enorme hoeveelheid onzin die de hele dag op je telefoon langskomt. Hoewel statistieken niet voorhanden zijn en uit geen enkele betrouwbare serie cijfers blijkt dat er veel doden of gewonden vallen, kan het echter niet anders of het verbod snijdt hout.

Het draagvlak is namelijk enorm, zowel politiek als in de samenleving. Zelfs de Amsterdamse fietsers (zie kaders rechts) lijken het appverbod te ondersteunen, hoewel meer in woord dan in gebaar. Hoopgevend is ook dat jongeren in meerderheid appen en fietsen ‘onverstandig’ noemen (67 procent), bleek uit onderzoek van Team Alert. Van de jongeren is 35 ‘niet trots’ als ze het toch doen.

Eén ding is zeker: de nieuwe regels zullen om aanpassing vragen van de fietser. Even je appjes lezen mag niet meer. Snel een ander liedje aanklikken op Spotify ook niet. Wie zijn telefoon gebruikt om de snelste weg naar die afspraak in dat onbekende stadsdeel te wijzen, moet of elke keer even stoppen of een telefoonhouder op zijn fietsstuur monteren. Kijken mag, aan­raken niet.

Hoe zit het met al die andere vervoermiddelen – appen en paardrijden, om maar een dwarsstraat te noemen? Dat mag nog wel, mits veilig: een paard is voor de wet immers geen vervoermiddel. Skateboards, skelters, skeelers en stepjes vallen ook buiten het verbod. Ook de uitdijende groep voetgangers wordt in het verbod vooralsnog niet meegenomen, wegens een gebrek aan snelheid.

Koptelefoons waarmee je je telefoon kan bedienen zonder hem aan te raken, mogen na maandag wel gewoon gebruikt blijven worden. Is het overigens niet vreemd dat die koptelefoons die alle omgevingsgeluiden buitensluiten ook straks gewoon toegestaan blijven? Die leiden toch ook enorm af? Volgens het ministerie levert echter vooral de visuele afleiding van de telefoon grotere risico’s op.

Wie niet luisteren wil, maar liever voelt: het is nog onduidelijk hoe groot de pakkans voor appende fietsers zal worden. De politie stelde eerder dat ‘afleiding in het verkeer’ een prioriteit is en dat het gebruik van de telefoon daarin wordt meegenomen. Zeker is wel dat het voor de politie gemakkelijker is een appende fietser te betrappen dan een appende automobilist: iedereen die simpelweg zijn telefoon in zijn hand houdt, kan de klos zijn.

Deskundigen zijn eensluidend over de noodzaak van handhaving. De Vereniging Verkeersslachtoffers is teleurgesteld dat er geen extra controles komen en dat de politiecapaciteit niet wordt vergroot. ,,Als blijkt dat er over een half jaar nauwelijks bekeuringen zijn uitgedeeld, gaat er geen waarschuwende werking vanuit. Dan heb je de plank misgeslagen,” zei voorzitter Nelly Vollebregt vorige maand tegen RTL. De toezegging dat de politie het verbod meeneemt in de dagelijkse surveillance, noemde zij een ‘dode letter’.

De boete wordt 95 euro plus administratie­kosten. Dat bedrag is afgestemd op andere sancties die al gelden voor verkeersovertredingen. Ter vergelijking: rijden onder invloed kost je 100 euro, rechts inhalen en door rood rijden 95 euro. Wie in de auto op zijn telefoon wordt gesnapt, een veel ernstiger vergrijp omdat de gevolgen veel ingrijpender kunnen zijn, kan een bon van 240 euro exclusief tegemoetzien.

De nood is hoog, blijkt uit alles. Iets meer dan twee jaar geleden leek begin 2020 als ingangsdatum van de nieuwe wet nog best ambitieus, maar het is zelfs een half jaar eerder geworden. Waar Amsterdam jarenlang bezig was om de snorfiets van het fietspad af te krijgen, gaat dit allemaal razendsnel. Dat is hoognodig dus. Uit onderzoek van Deloitte bleek eind vorig jaar dat 49 procent van de Nederlanders fietst en appt. Onder jongeren (tussen 18 en 24 jaar) is dit zelfs 75 procent.

Michael Kulkens, vader van de in 2015 over­leden Tommy-Boy en een van de aanjagers van de nieuwe regels, is blij met de nieuwe wet, hoewel hij ook zegt dat wetgeving op zichzelf niet zaligmakend is. “Maar het helpt natuurlijk wel. Uiteindelijk gaat het een forse bijdrage leveren aan een gedragsverandering die jong en oud zullen moeten maken. Deze wet gaat een succes worden, daar ben ik heilig van overtuigd.”

Ja, nu had ze gewoon even haast, zegt Conny de Wit. “Tussen het naar school brengen en werk ben je vaak een beetje gejaagd. Op het schoolplein bel je dan alvast iemand, beantwoord je een appje en dan spring je op de fiets terwijl je je telefoon nog in je hand hebt.” Vanaf maandag kan De Wit daar een boete van 95 euro voor krijgen. Dat had ze, zo’n beetje, al gehoord. Ongeveer. “Ook als je hem alleen maar in je hand hebt? Maar ik heb ’m bijna altijd vast, om je telefoon steeds helemaal in je tas te moeten stoppen is ook weer zo wat. Ik heb ook niet altijd een tas bij me, wat moet ik dan? Nou ja, ik ga me eraan houden, ik wil ook niet zo’n loser zijn die een bekeuring krijgt hiervoor.”

De fiets is voor hem bij uitstek het moment om de lopende zaken telefonisch af te handelen. Pim van Oppenraaij geeft het eerlijk toe. “Even laten weten dat je onderweg bent, zijn die verjaardagscadeautjes al gekocht? Ik doe dat allemaal onderweg. Of op het toilet, maar dat is inderdaad minder gevaarlijk. Meestal kan het wel.” Het appverbod vindt Van Oppenraaij desalniettemin toch ‘terecht’. “Het is inderdaad niet altijd even veilig. Tegelijkertijd is het op veel punten die wat rustiger zijn dan hier op het Muntplein natuurlijk best mogelijk. Wat kan er gebeuren als je met een slakkengangetje van 10 kilometer per uur door de stad rijdt? Ga ik me houden aan het verbod? Ehm, ik denk het wel…”

Al append fietst hij over het Muntplein. “Ja, dat was inderdaad niet zo heel handig van me,” zegt Rick Stevenhaagen. “Maar veel fietsers hebben toch een soort zesde zintuig voor dit soort situaties – het loopt vrijwel altijd goed af. Tegelijkertijd ­begrijp ik dat er een wet komt die voor iedereen geldt: dat ik toevallig heel handig ben en het een tegelijk met het ander kan, wil niet zeggen dat ieder­een dat kan.” Stevenhaagen denkt dat het appverbod effectief kan zijn. “Dan moet er wel gehandhaafd worden. Als er geen bekeuringen worden uitgeschreven, hebben mensen dat snel door en zal iedereen zijn telefoon blijven gebruiken op de fiets.”

Ze is er speciaal voor gestopt, praktisch midden op het Muntplein weliswaar, maar toch. “Ik moet even op mijn telefoon kijken hoe ik het snelst op mijn afspraak kom. Dit is zo’n onoverzichtelijk punt, dat kan je niet al fietsende doen, vandaar.” Lisa Rose, die haar jeugd doorbracht op Bermuda, vindt het hoog tijd dat er paal en perk wordt gesteld aan het gebruik van de telefoon op de fiets. “Mensen zijn toch afgeleid en het verkeer is er de afgelopen jaren zeker niet rustiger op geworden. Bovendien reageren veel fietsers best agressief als je zegt dat ze pas moeten appen als ze stilstaan. Dat er nu een wet van kracht wordt, kan helpen om het gedrag te veranderen. Prima dus!”

Kijk hier of  appen op de fiets echt zo gevaarlijk is: