België maakt zich weer op voor een ‘lange, duistere periode’

Hij gaf hier een hand en daar een kus, en met een ,,Ik ga naar de koning!” was hij weg. Premier Charles Michel zei gisteravond met enig gevoel voor drama het Belgische parlement vaarwel. Koning Filip heeft het ontslag in beraad en spreekt vandaag met alle partijvoorzitters om te kijken wat er allemaal mogelijk is. Het resultaat van deze consultaties wordt pas na de feestdagen verwacht.

Wel is al duidelijk dat bijna niemand vervroegde verkiezingen wil. Veel te veel gedoe, zo vinden de partijen (al zegt geen van hen het in die bewoordingen). Er stonden al verkiezingen gepland in mei volgend jaar, want dan zou de regeringstermijn van vijf jaar erop hebben gezeten. Omdat dan ook Vlaamse en Europese verkiezingen op de agenda staan, voorziet iedereen een chaos.

Want stel dat de Belgen uiterlijk begin februari een nieuwe regering gaan kiezen (volgens de regels maximaal veertig dagen na het ontbinden van het parlement), dan is het nog maar de vraag hoe lang het duurt voordat die nieuwe regering er ook daadwerkelijk zit. De vooruitzichten zijn in België wat dat betreft erg somber. In 2010 en 2011 kregen de partijen het voor elkaar om 541 dagen te onderhandelen over de formatie van een kabinet: een wereldrecord.

Na het geruzie van de afgelopen weken (en jaren) heeft niemand er vertrouwen in dat het dit keer wel soepel zal verlopen. ,,Verkiezingen moeten iets oplossen, hier gaan ze gewoon meer chaos veroorzaken”, zegt Gwendolyn Rutten, voorzitter van de liberale Open Vld. En Meyrem Almaci van Groen: ,,Wij hebben geen schrik van verkiezingen, maar drie verkiezingen op acht maanden is van het goede te veel.”

De enige partijen die wel staan te springen zijn Vlaams Belang en de Nieuw-Vlaamse Alliantie. Zij hopen munt te slaan uit de huidige crisis, die werd veroorzaakt door diepe onenigheid over het migratiepact van Marrakesh. Migratie is hun thema, dus graag het ijzer smeden als het heet is, lijkt de tactiek. Het lijkt er niet van te komen, omdat voor het ontbinden van het parlement een meerderheid nodig is.

Hoe gaat het dan nu verder? Waarschijnlijk is dat het kabinet tot aan de verkiezingen van mei ‘in lopende zaken gaat’, zoals dat hier heet. In Nederland noemen we dat ‘demissionair’. De regering mag dan in feite maar drie dingen doen: zorgen dat het dagelijks bestuur soepel blijft verlopen, het huidige beleid voortzetten (dus niks fundamenteel veranderen) en alleen heel erg dringende ingrepen uitvoeren. De regering krijgt hiervoor elke maand een budget: de ‘voorlopige twaalfden’. Als ze verder nog iets gedaan wil krijgen, zal ze een meerderheid moeten zoeken in het parlement. In feite betekent dit dat de macht de komende maanden verschuift van de regering naar het parlement.

Michel heeft het uiteindelijk vierenhalf jaar volgehouden met zijn ‘Zweedse coalitie’ van liberalen, christendemocraten, Vlaamse nationalisten en Franstalige centrumrechtsen. En dat was fors langer dan menigeen had verwacht van dit ‘kamikazekabinet’, dat voorthobbelde van ‘crisette naar crisette’. De laatste hobbel, het migratiepact van Marrakesh, bleek te groot. De nationalisten van de NV-A bleken plots zeer principieel over het niet-bindende akkoord en luidden daarmee de ondergang van de coalitie in.

De oordelen over de premier, zijn kabinet en deze crisis zijn in de Belgische media niet mals: ‘gesneuveld zonder glorie’, ‘keizer zonder kleren’, ‘surrealistisch avontuur’, ‘2019 wordt een verloren jaar’ en ‘ons land is weer vertrokken voor een lange, duistere periode van institutionele instabiliteit’.

Afgelopen dinsdag diende de premier het ontslag van de regering in