Trouwen of geregistreerd partnerschap?

Juridisch gezien bestaat nauwelijks nog verschil tussen trouwen en geregistreerd partnerschap. De wettelijke afspraken over bezit, ouderschap en erfrecht zijn inmiddels hetzelfde.

Kies je voor geregistreerd partnerschap, dan ga net als bij een huwelijk bij de gemeente langs of maak je digitaal melding van je voornemen. Vervolgens maak je een afspraak om op het gemeentehuis en in het bijzijn van getuigen (minimaal twee, maximaal vier) een verklaring te ondertekenen. Dat kan op zijn vroegst twee weken later.

Die regelt op precies dezelfde manier als bij een huwelijk automatisch een aantal zaken voor je, zoals erfrecht en de verdeling van bezittingen. Sinds 1 januari 2018 is namelijk de ‘Wet Beperkte gemeenschap van goederen’ van kracht. Dat ‘beperkte’ betekent dat alleen bezittingen en schulden van na de verbintenis van beide partners zijn.

Eigendommen en schulden van voor de overeenkomst blijven persoonlijk bezit. Zo hoef je bijvoorbeeld nooit op te draaien voor de studieschuld van je ex, mocht de relatie onverhoopt stuk lopen. Ontvangt een van de partners tijdens de relatie een schenking of erfenis, dan blijft die ook zijn of haar eigen bezit, tenzij door de schenker anders is bepaald.

In 2014 is een van de laatste grote verschillen tussen trouwen en geregistreerd partnerschap weggenomen: de overheid ziet een vader die geregistreerd partner is met een moeder automatisch ook als vader van het kind, mits het kind na het ondertekenen van die overeenkomst is geboren. Zij hebben gezamenlijk gezag. Dat is een belangrijk aspect, want bij partners met slechts een samenlevingscontract moet de vader het kind eerst erkennen en daarna samen met de moeder gezamenlijk gezag regelen.

Bij partnerschap tussen twee mannen of twee vrouwen is gezag afhankelijk van de situatie, onder meer bepaald door de vraag of één van de twee de biologische ouder is. Bij een relatie tussen twee mannen waarbij geen van beiden de biologische vader is, is alleen de moeder van het kind juridisch ouder en heeft alleen zij gezag. Een van de mannen kan het kind erkennen met toestemming van de moeder en vervolgens samen met de moeder gezag aanvragen.

Ten eerste hoeven geregistreerde partners elkaar niet het ja-woord te geven. Wettelijk gezien slechts een klein verschil, maar voor partners kan de uitgesproken huwelijksbelofte zeer betekenisvol zijn. Een tweede verschil is dat je een geregistreerd partnerschap op een later moment nog kunt omzetten in een huwelijk, terwijl je de omgekeerde stap niet kunt zetten.

Een derde onderscheid is dat je een geregistreerd partnerschap kunt beëindigen bij een notaris of advocaat. Alleen als je minderjarige kinderen hebt of samen niet uit de breuk komt, stap je – net als bij een huwelijk – naar de rechter.

Wat verder nog van belang kan zijn is dat een geregistreerd partnerschap in het buitenland niet altijd wordt erkend, net als het homohuwelijk trouwens. Een notaris kan je vertellen welke regels er gelden, mocht je bijvoorbeeld bezittingen buiten Nederland hebben of van plan zijn om samen naar het buitenland te vertrekken.

Natuurlijk kun je gaan samenwonen zonder officieel iets vast te leggen, maar dan heeft de wet niets voor je geregeld. Wil je toch wat afspraken maken maar niet trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaan, dan is er het samenlevingscontract. Ook die overeenkomst bepaal je gezamenlijk en wordt pas rechtsgeldig bij de notaris.

In een samenlevingscontract kun je van alles regelen, van bezittingen tot spaartegoeden en van pensioenplanningen tot afspraken over dagelijkse uitgaven. Ook als er kinderen in het spel zijn. Denk bijvoorbeeld aan afspraken over de kosten van verzorging en opvoeding.

De notarieel vastgelegde overeenkomst voldoet bovendien aan de eisen van de Belastingdienst voor fiscaal partnerschap, dus kan ook belastingtechnisch voordelig zijn. Bovendien is bij een overlijden voor de erfgenamen duidelijk hoe de bezittingen en schulden zijn verdeeld en betaalt de achterblijvende partner met een samenlevingscontract minder erfbelasting. Overigens ben je met zo’n contract voor de wet nog geen erfgenaam; dat moet je afzonderlijk in een testament opnemen.

Bij een samenlevingscontract moet je dus over alle denkbare onderdelen echt zelf afspraken maken. Als je aanzienlijk meer wil regelen dan alleen de verdeling van bezittingen en kosten, komt een geregistreerd partnerschap of huwelijk misschien ineens een stap dichterbij.