Kanawu Radio number 1 news portal
De landkaart van Nederland is uitgebreid met een nieuwe archipel. Vanaf morgen is het eerste eiland van de Marker Wadden voor iedereen te bezoeken. Wij nemen alvast een kijkje.
Land in zicht! Na een kilometer of acht varen vanuit de haven van Lelystad doemt uit het grijze Markermeer een rij zandduinen op. Als we dichterbij komen, ontwaren we een haventje. Boven de aanlegsteigers wapperen vlaggen. Klaar om zaterdag de eerste boten met bezoekers te verwelkomen.
Wat een stil paradijs voor vogels en natuurliefhebbers moet worden, is op deze woensdagochtend nog een bedrijvig bouwterrein. Graafmachines en kiepwagens rijden heen en weer. Verspreid over het eiland zijn plukjes werklui met oranje hesjes en witte bouwhelmen bezig. De afgelopen 2,5 jaar hebben zij vijf eilanden uit de grond gestampt. Een enorme klus: dertig miljoen kubieke meter zand, klei en slib baggerde Boskalis op uit het Markermeer. Zaterdag draagt de bouwer het eerste en grootste eiland over aan Natuurmonumenten. Want voor het eerst in de Nederlandse poldergeschiedenis is hier niet voor de mens land op het water gewonnen, maar voor de natuur.
Magnifiek
De oplevering van een van de grootste natuurherstelprojecten ooit in Europa is een heel bijzonder moment voor boswachter André Donker, die al bij de plannen betrokken was toen ze nog op de tekentafel lagen. Nu overziet hij vanuit een twaalf meter hoge uitkijktoren het kersverse natuurgebied van duizend hectare. ,,Die enorme weidsheid!’’, gebaart hij. ,,Alsof je op het Wad bent. Die steltlopertjes en pleviertjes in de droogvallende klei, het prille groen. Het is nu allemaal nog wat kaal, maar volgend jaar is het hier helemaal begroeid. Dan staat er helmgras op de duinen en ligt hier een echt moerasgebied.”
Erg veel fauna is er nog niet te zien. Maar ook dat verandert snel, volgens de boswachter. ,,Dit voorjaar hebben er al duizenden vogels gebroed. Als ze hier straks wat meer voedsel en bescherming hebben, komen er veel meer. Vorige week streek hier al een zwerm van 20.000 oeverzwaluwen neer, onderweg naar Afrika om te overwinteren. Magnifiek.”
Lusthof
De kunstmatige eilanden moeten leven brengen in het Markermeer, dat in de loop der tijd een dode poel is geworden. Vóór de aanleg van de Afsluitdijk was dit gebied een lusthof voor vissen en trekvogels, vertelt Donker. ,,Een uniek estuarium met getijden, een geleidelijke overgang van zoet naar zout, vol ondieptes en zandbanken. Miljoenen vogels kwamen hier bijtanken op hun lange reis tussen de poolcirkel en Afrika.”
Miljoenen vogels kwamen hier bijtanken op hun lange reis tussen de poolcirkel en Afrika
In 1975 werd tussen Lelystad en Enkhuizen de Houtribdijk aangelegd met de bedoeling om het Markermeer in te polderen. De Markerwaard kwam er niet, het Markermeer bleef. Een bak stilstaand water met harde, steile randen, waar veel slib en weinig leven in zit. Trekvogels hebben tegenwoordig weinig plekken meer waar ze ongestoord kunnen rusten en foerageren, verklaart Donker. ,,Met als gevolg dat minder dieren de zware reis overleven.”
Voedingsbodem
De Marker Wadden moeten – behalve als supermarkt voor vogels – gaan fungeren als een natuurlijk waterzuiveringssysteem. Bij storm overstromen de eilanden, legt Donker uit. ,,Als het water daarna wegtrekt, slaan de slibdeeltjes hier neer. Die zorgen voor een goede voedingsbodem. En om de eilanden heen hebben we straks mooi helder water, met ondiepe plekken voor vissen om op te groeien.’’
Tegenstanders, zoals de IJsselmeervereniging, betwijfelen of die aanpak gaat werken. De 75 miljoen euro die de aanleg kostte, had volgens hen beter besteed kunnen worden aan natuurmaatregelen die hun effectiviteit al hebben bewezen. De werking van het natuurlijke waterfiltersysteem is alleen op kleine schaal bewezen, erkent gedeputeerde Michiel Rijsberman van de provincie Flevoland, die enkele miljoenen euro’s uittrok voor de Marker Wadden ,,Wat we hier doen, op deze schaal, is nieuw. Dit is pionierschap. Het effect gaan we meten.’’
In de Marker Wadden ziet hij vooral een nieuwe toeristentrekpleister. De provincie lobbyt voor de status van een nationaal park: Nieuw Land. Dat natuurpark moet ook de Oostvaardersplassen en de de Lepelaarplassen bij Almere omvatten en twee miljoen bezoekers per jaar gaan trekken. Behalve een hotspot voor vogelaars worden de Marker Wadden ook een prachtplek voor zonaanbidders, zegt Rijsberman. ,,We hebben hier kilometers prachtig zandstrand.”
Vogelparadijs of pretpark?
De Marker Wadden zullen 50.000 tot 100.000 bezoekers per jaar trekken, verwacht Natuurmonumenten. Er komt een bezoekerscentrum annex strandtent, een kampeerterrein en een haven met dertig ligplaatsen. Het is de bedoeling dat er ook een veerdienst naar Lelystad komt.
Maar recreanten laten ook rotzooi achter. Ze verstoren vogels. En afgelegen eilanden hebben de neiging ook mensen aan te trekken met foute bedoelingen. Waarom zo’n bijzonder nieuw natuurgebied niet écht overlaten aan de natuur, in plaats van er meteen een soort pretpark van te maken met wandelpaden, vogelkijkhutten en zandstranden? ,,Recreatie en natuur zorgen altijd voor een spanningsveld’’, erkent boswachter Donker. ,,Maar de Marker Wadden hebben ook een publieke functie.” Hij wijst erop dat het geld voor de aanleg grotendeels is opgebracht door de 750.000 leden van Natuurmonumenten, deelnemers aan de Postcodeloterij en belastingbetalers. ,,We willen hen wat teruggeven en laten zien dat hun geld goed is besteed.’’
Om overlast te voorkomen, wordt het eiland dag en nacht bewaakt door eilandwachters; vrijwilligers die er een tijdje wonen. Boa’s, de waterpolitie en Rijkswaterstaat kunnen met een snelle boot binnen tien minuten ter plekke zijn. Donker benadrukt dat alleen het hoofdeiland voor bezoekers toegankelijk is. ,,De vier overige eilanden zijn voor de vogels. Voor mensen blijven die strikt verboden terrein.” Borden waarschuwen nieuwsgierige bezoekers om zelfs niet te proberen er aan land te gaan: ‘Drijfzand. Levensgevaarlijk.’
