Reizigers weigeren toeslag IC Direct te betalen en daar hebben veel NS-conducteurs begrip voo

,,Welkom bij de IC Direct naar Schiphol en Amsterdam. Voor deze lijn geldt een toeslag. Heeft u deze nog niet betaald bij de zuil op het perron? Download dan de NS-app om de toeslag alsnog te voldoen.” Deze oproep klinkt dagelijks door de IC Direct tussen Rotterdam en Amsterdam, maar de afgelopen maanden nog veel vaker. Conducteurs herhalen de boodschap tot vervelens toe, vaak ook in het Engels

De speciale heffing – 2,90 euro in de spits, 1,74 euro daarbuiten – bestaat al sinds december 2013. Omdat de trein over de hogesnelheidslijn rijdt zonder tussenstops, zou de reis tussen Rotterdam en Schiphol veel sneller moeten zijn. De reguliere trein via Den Haag en Leiden doet er 50 minuten over naar Schiphol en ruim een uur naar Amsterdam-Zuid. Met de IC Direct zou je in 20 minuten op de luchthaven moeten zijn.

Zou, want die beloofde reistijd gold ruim tien jaar geleden. Nu doen reizigers er een half uur over, de helft langer. Eind 2022 bleek het hsl-viaduct bij Rijpwetering onveilig door ontwerpfouten. Later volgden nog negen viaducten. De IC Direct mag sindsdien tussen Hoofddorp en Rijpwetering alleen met aangepaste snelheid rijden: eerst 80 kilometer per uur, nu 120.

Los daarvan wordt de IC Direct al veel langer geplaagd door vertragingen en uitval. Eigenlijk al sinds de Fyra van het spoor ging en plaats maakte voor de huidige verbinding. Vorig jaar arriveerde minder dan 60 procent van alle IC Direct-treinen uit Rotterdam op tijd. Reizigers zijn het zat en steeds minder mensen betalen de toeslag.

,,Het klopt dat veel reizigers de toeslag niet betalen”, vertellen IC Direct-conducteurs aan deze site. Vakbond FNV-Spoor deed op verzoek van deze site vervolgens een steekproef onder conducteurs. ,,Ongeveer één op de vijftien tot twintig reizigers betaalt geen toeslag”, zegt bestuurder Henri Janssen. Deels zijn dat studenten en toeristen die niet op de hoogte zijn. ,,Maar we zien ook mensen die principieel weigeren vanwege de uitval en vertragingen. Ze maken dat ook kenbaar.”

Conducteurs tonen begrip. ,,Velen willen geen boete uitschrijven”, zegt Janssen. ,,Alleen als iemand helemaal geen kaartje heeft, doen ze dat.” De boete bedraagt bovendien slechts 10 euro. ,,Dat kleine bedrag kost veel tijd. Dan kunnen conducteurs niet meer de hele trein controleren.”

Reizigersvereniging Rover eist dat NS de toeslag schrapt totdat de treinen weer fatsoenlijk rijden. ,,Het is niet uit te leggen”, zegt directeur Freek Bos. ,,Vertragingen en uitval zijn aan de orde van de dag. De IC Direct is op grote stukken een boemeltrein geworden. Als reizigers sneller aankomen, komt dat vooral doordat er geen tussenstops zijn.”

NS bevestigt dat het niet hebben van een volledig geldig vervoersbewijs op dit traject ‘vaker voorkomt dan op andere routes’, maar weigert concrete cijfers te geven. De vervoerder wil de toeslag niet afschaffen. ,,Ook met de huidige tijdelijke snelheidsbeperking blijft de reistijd korter dan via het gewone spoor”, zegt woordvoerder Anita Middelkoop.

Daarnaast vreest NS dat de IC Direct zonder toeslag te druk wordt. ,,De heffing helpt om reizigers te spreiden over verschillende routes”, verklaarde NS-directeur commercie Ivo Steffens onlangs. Ook betaalt NS zelf voor het gebruik van de hogesnelheidslijn. Met de toeslag verdient het bedrijf dat terug. Afschaffing van deze ‘hsl-heffing’ zou tot eind 2025 zo’n 27 tot 32 miljoen euro kosten, schreef staatssecretaris Chris Jansen eind augustus aan de Tweede Kamer.

NS breidt het aantal toeslagzuilen zelfs fors uit. In de nieuwe dienstregeling rijdt de IC Direct door naar Lelystad en ook naar Amersfoort. De komende jaren wordt dat uitgebreid naar Assen, Enschede, Groningen en Leeuwarden. Op alle stations komen toeslagzuilen, tot ergernis van Rover. ,,In plaats van reizigers tegemoet te komen, komt NS met een oerwoud aan paaltjes”, zegt Bos. ,,Dat maakt het alleen maar ingewikkelder.”

Bijval krijgt NS overigens wel van FNV Spoor. ,,De vertragingen op de IC Direct komen vooral door de belabberde staat van de infrastructuur”, zegt bestuurder Henri Janssen. ,,Zolang ProRail en het ministerie NS extra laten betalen voor het gebruik van de hogesnelheidslijn, kun je niet verwachten dat ze de toeslag voor reizigers schrappen.”