Kanawu Radio number 1 news portal
Zeker twintig landen wereldwijd zijn de afgelopen maanden getroffen door overstromingen. De krachtige waterstromen verwoesten niet alleen huizen en wegen, maar leiden ook tot vermissingen en soms tientallen doden per land. Het lijken losse incidenten, maar ze hebben dezelfde boosdoener. Hoe wapent een land zich tegen wateroverlast?
Het Marokkaanse ministerie van Buitenlandse Zaken sprak over een ‘uitzonderlijk weerfenomeen’ toen het land begin september werd getroffen door overstromingen. In het zuiden van Marokko viel in twee dagen tijd de hoeveelheid regen die normaal in een heel jaar valt. In Tsjaad, Soedan en Nigeria zijn nog eens miljoenen Afrikanen getroffen door noodweer.
Overal problemen
Uitzonderlijke weerfenomenen treffen niet alleen Afrikaanse landen. Ook Nepal, de Filipijnen en India werden getroffen door zware regenval.
Door hoogwater in Midden-Europa vielen zeker 18 doden in september. In de Franse regio Auvergne-Rhône-Alpes moesten vorige week nog zo’n 900 mensen worden geëvacueerd. In sommige plaatsen in het gebied viel ruim 600 millimeter regen in slechts twee dagen tijd.
Lees ook
In beeld: hevige overstromingen in Bosnië, zeker 14 doden
Het Rode Kruis riep 2024 in september al uit tot het recordjaar voor natuurrampen. Maar daar dragen niet alleen overstromingen, maar ook hittegolven en tropische stormen aan bij. Of het aantal overstromingen dit jaar hoger is dan eerder, kan Maurice Middendorp, meteoroloog bij Buienradar niet zeggen. “Maar het valt op dat het natter is dan normaal”, zegt hij.
Temperatuurstijging
Dat heeft volgens hem en Bart Verheggen, klimaatadviseur bij het KNMI, te maken met klimaatverandering. Doordat het steeds warmer wordt, bevat de lucht meer waterdamp. Per graad opwarming neemt de maximale hoeveelheid vocht die lucht kan bevatten namelijk met zo’n 7 procent toe.
Middendorp: “De temperatuur in Europa is sinds 1900 twee graden gestegen. Alle regen die er nu valt, kan zo’n 15 procent meer water achtergelaten dan honderd jaar geleden. Buien worden zwaarder, en dat zie je ook op andere continenten.”
Orkaanseizoen
Wat ook meespeelt, is dat de temperatuur in (na)zomermaanden gemiddeld hoger ligt. De piek van de zeewatertemperatuur van bijvoorbeeld de Noord-Atlantische Oceaan is eind augustus of begin september. “Warmere oceanen kunnen meer vocht aan de lucht afgeven”, legt Middendorp uit. “Hoe warmer een zee of oceaan is, hoe meer energie dat geeft aan een lagedrukgebied of orkaan.”
Door die hoge zeewatertemperatuur komen de meeste tropische stormen en orkanen in augustus, september en oktober tot ontwikkeling. Orkanen Milton en Helene zorgden in die maanden voor overstromingen (en zo miljoenen euro’s schade) in Amerika. Ex-orkaan Kirk veroorzaakte stortregens in Frankrijk, en die leidden weer tot overstromingen.
In deze video zie je beelden van orkaan Milton:
Bevolkingsgroei
Expert overstromingsrisico’s Ferdinand Diermanse van Kennisinstituut Deltares stelt dat de impact van overstromingen wordt vergroot door bevolkingsgroei. “In een gebied waar geen mensen bij een rivier wonen, is een overstroming een natuurverschijnsel. Als er wel mensen wonen, is het een potentiële ramp. Zeker in armere landen is dat een belangrijk punt, omdat daar door bevolkingsgroei het aantal mensen in kwetsbare gebieden sterk toeneemt.”
Bovendien leidt zware regenval sneller tot een overstroming als het slecht gesteld is met de bodem, bijvoorbeeld door ontbossing.
Kleinere watersystemen
Limburg kreeg in de zomer van 2021 te maken met hoogwater door zware regenval. De Maas, maar ook beken en geulen traden buiten hun oevers. Het water richtte veel schade aan. Inmiddels is Nederland volgens Diermanse goed bezig met het beperken van overstromingsrisico’s.
“Sinds 2021 is er meer aandacht voor kleinere watersystemen zoals middelgrote rivieren en beken en geulen en worden stresstesten gedaan. In 2021 viel de neerslag in het gebied rond Limburg, dus ook in Duitsland en België. Met de testen bekijken we wat er gebeurt als die neerslag in bijvoorbeeld Noord-Holland of Groningen zou vallen. Door alvast te zien welke impact het water heeft, weten we waar we tegenaan zouden lopen. Waar valt de stroom uit, welke ziekenhuizen lopen onder water, wat is de impact als ambulances niet meer uit kunnen rijden?”
Samenwerken binnen Europa
De overlast uit 2021 laat zien dat water zich niet aan landsgrenzen houdt. Het is volgens Diermanse dan ook heel belangrijk dat overheden rivieren als geheel gaan zien. Dat gebeurt al voor grotere rivieren als de Rijn, maar is ook belangrijk voor de kleinere zoals de Geul, Vecht en Roer. Kleinere rivieren zijn vaak zijrivieren van bijvoorbeeld de grote jongens zoals de Maas.
Lees ook
Tot 250 miljoen euro schade door wateroverlast Limburg en Brabant
Deltares kreeg recent de opdracht om meer samenwerking te zoeken met buurlanden. “De noodzaak is een open deur, maar samen optrekken is makkelijker gezegd dan gedaan. Er zijn veel partijen zoals lokale overheden mee gemoeid. Het kost veel tijd en moeite die allemaal bij elkaar te krijgen.”
“Een andere grote uitdaging vormt de inrichting van een land”, vervolgt hij. “Daar is in Nederland veel discussie over. Vanwege het huidige woningtekort moeten er bijvoorbeeld nieuwe woonwijken worden aangelegd, maar bij de inrichting moet er wel rekening gehouden worden met het risico op eventuele overstromingen.”
De onheilspellende boodschap van Verheggen van het KNMI is namelijk dat de neerslag wereldwijd nog extremer gaat worden, tenzij er wereldwijd geen CO2 meer wordt uitgestoten.
