Gemeenten en transport slaan alarm, Wilders blij met Duitse grenscontroles: ‘Moeten wij ook doen’

De tijdelijke controles leidden tot flinke files bij grensovergangen in het oosten van Nederland, vooral op dagen dat het Nederlands elftal speelde. Veel automobilisten en chauffeurs wisten de controles te ontwijken door kleinere grensovergangen te gebruiken.

Nu, drie maanden later, voert Duitsland opnieuw grenscontroles in, dit keer voor een langere periode en met een ander doel: het tegengaan van illegale migratie. De aankondiging zorgt in ons land voor bezorgde reacties. Sinds de invoering van het Schengenverdrag in 1995 zijn de slagbomen bij de grens verdwenen en kunnen automobilisten vrij de grens oversteken.Burgemeester: ‘Vooral symbolisch’

In de oostelijke grensregio is de onrust dan ook groot. Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen en voorzitter van de Euregio Rijn-Waal, pleit voor een uitzonderingspositie voor Nederland. ,,Hoeveel migranten komen er daadwerkelijk via Nederland Duitsland binnen?” Bruls begrijpt de moeilijke situatie waarin Duitsland verkeert, maar twijfelt aan de effectiviteit van de grenscontroles. ,,Deze controles hebben vooral symbolische waarde, maar of ze de oplossing zijn voor het probleem in Duitsland betwijfel ik. Terwijl wij als grensbewoners wel als eerste last krijgen van de maatregel.”

Mark Slinkman, burgemeester van Berg en Dal, deelt deze zorgen. ,,Inwoners van deze streek steken continu de grens over, bijvoorbeeld om boodschappen te doen. Je ziet nu al vrij snel dat er opstoppingen ontstaan tussen Duitsland en Nederland als er bijvoorbeeld controles zijn rondom de verkoop van vuurwerk.”

Ook de transportsector slaat alarm. Transport en Logistiek Nederland (TLN), dat vijfduizend transport- en logistieke bedrijven vertegenwoordigt, voelt zich overvallen. ,,Tijdens het EK voetbal hebben we gezien welke problemen grenscontroles kunnen veroorzaken”, zegt Robbe van Grembergen, lobbyist in Brussel. ,,Chauffeurs moesten soms onmenselijk lang wachten, wat per uur 100 euro kostte. Dit kan grote economische en sociale schade veroorzaken.” Gevolg is dat producten niet op tijd komen en de planning ernstig wordt verstoord.

Ondernemersverenigingen VNO-NCW en MKB Nederland waarschuwen dat controles slecht zijn voor de Nederlandse economie. ,,Na Brexit en de coronapandemie weten we wat de negatieve effecten zijn: vertragingen en gedoe aan de grens, wat het vrije verkeer van goederen en personen hindert”, aldus Mieke Ripken. ,,Terwijl dat de basis is voor het economisch succes van de EU en onze welvaart. Zeker voor een open economie als de onze.”

Minister Marjolein Faber (Asiel & Migratie) deelt die angst. Ze gaat met Duitsland bespreken hoe het vracht- en ander verkeer kan worden ontzien bij de door Duitsland aangekondigde grenscontroles. Tegelijk zegt Faber de grenscontroles op zich ‘heel begrijpelijk’ te vinden. De PVV-bewindsvrouw heeft eerder zelf ook haar ‘ambitie uitgesproken om het grenstoezicht te versterken’. Hetzelfde geldt voor het kabinet Schoof.

Om dezelfde reden is PVV-fractievoorzitter Geert Wilders juist erg blij met Duitse controles. ‘Goed idee, moeten wij ook doen!’ postte hij maandagavond op X, het voormalige Twitter.

De vraag blijft echter of de Duitse grenscontroles in lijn zijn met de EU-regelgeving. Minister Nancy Faeser van Binnenlandse Zaken beklemtoonde dat alles volgens de procedures zal verlopen, maar Mark Klaassen, docent Europees migratierecht aan de Universiteit Leiden, stelt dat er nog veel vragen openstaan. ,,De Schengengrenscode biedt zeker mogelijkheden voor tijdelijke grenscontroles, maar dan moet er sprake zijn van een duidelijk veiligheidsdoel. Denk aan het EK voetbal, een Navo-top of een grote betoging.”

De bescherming van de openbare orde vanwege een toename van irreguliere migratie kan eveneens reden vormen voor tijdelijk herinvoeren van controles. ,,Duitsland zal een goede motivering moeten geven aan de Europese Commissie in Brussel.” Klaassen twijfelt zelf aan de effectiviteit van grenschecks. ,,Er zijn talloze grensweggetjes tussen Nederland en Duitsland. Zodra bekend is dat er wordt gecontroleerd, nemen mensen gewoon een andere route.”

En ook als Duitsland straks een illegale migrant aantreft, valt deze niet zomaar terug te sturen. ,,Je bent er dan voor verantwoordelijk.” De grenscontroles zijn dan ook vooral politiek gemotiveerd, vermoedt hij. ,,Er zijn twee soort doelen voor tijdelijke grenscontroles: echte veiligheidsdoelen om mensen aan de grens tegen te houden of een politiek, symbolisch doel: we gaan streng controleren aan de grens.”