De Tweede Kamer heeft bij de Algemene Politieke Beschouwingen van 2018 aan de regering gevraagd om de gevolgen van veranderingen in de omvang en samenstelling van de bevolking halverwege deze eeuw in kaart te brengen. Namens negen ministeries heeft het ministerie van SZW aan het NIDI gevraagd dit onderzoek te coördineren. In dit onderzoek hebben het NIDI en het CBS zeven toekomstige bevolkingsvarianten opgezet, elk uitgaand van een andere ontwikkeling voor de geboortecijfers, levensverwachting en internationale migratie. De toekomstvarianten vormen een aanvulling op de bestaande bevolkingsprognoses van het CBS.

Groei aantal Nederlanders met migratieachtergrond met 1 tot 4 miljoen

Begin 2020 telde Nederland 17,4 miljoen inwoners, waarvan ruim vier miljoen (24 procent) mensen met een migratieachtergrond. Dit zijn inwoners waarvan ten minste één ouder buiten Nederland is geboren. Bij een relatief lage instroom (per saldo gemiddeld 16 duizend per jaar vanaf 2019) zou deze groep kunnen toenemen tot ruim 5 miljoen, bij een hoge instroom (per saldo 93 duizend migranten per jaar er bij) tot ruim 8 miljoen personen.

Aandeel Nederlanders met migratieachtergrond groeit naar 30 tot 40 procent

In de zeven toekomstbeelden die in het onderzoek zijn doorgerekend varieert het inwonertal in 2050 tussen de 17,1 en 21,6 miljoen. Het aantal inwoners met een Nederlandse achtergrond in 2050 komt tussen de 11,2 miljoen en 13,4 miljoen uit, afhankelijk van hoe vooral het geboortecijfer en de levensverwachting zich zullen ontwikkelen. Begin 2020 waren er 13,2 miljoen inwoners met een Nederlandse achtergrond.

Het aandeel inwoners met een migratieachtergrond stijgt van 24 procent in 2020 naar 30 procent in 2050 in het geval van lage migratie, en naar 40 procent in het geval van hoge migratie.

Verandering samenstelling groep Nederlanders met een migratieachtergrond

Omdat de landen waaruit Nederland immigranten ontvangt zijn veranderd, zal de diversiteit naar migratieachtergrond toenemen. Op dit moment heeft 60 procent van de inwoners met een migratieachtergrond wortels in de westelijke EU-lidstaten of in de klassieke migratielanden (Indonesië, Suriname, de voormalige Nederlandse Antillen, Turkije en Marokko).

Door de uitbreiding van de EU, de toegenomen instroom van arbeid- en studiemigranten uit onder meer Latijns-Amerika en Azië en de hogere instroom van asielmigranten uit het Midden-Oosten en Afrika, is dat aan het veranderen. In 2050 zal naar verwachting minder dan de helft van de bevolking met een migratieachtergrond nog wortels in de EU-lidstaten hebben of tot één van de klassieke migrantengroepen behoren. Hun aandeel daalt tot tegen de 40 procent in de toekomstvarianten waarin het migratiesaldo hoog is, en tot krap 50 procent in de variant met de minste migratie.

Zowel eerste als tweede generatie Nederlanders met migratieachtergrond groeit

Het aantal in het buitenland geboren inwoners met een migratieachtergrond (de zogenoemde eerste generatie) groeit in de verschillende varianten van 2,3 miljoen in 2020 naar 3,1 tot 4,9 miljoen over dertig jaar. Het aantal in Nederland geboren inwoners met een migratieachtergrond (de tweede generatie) groeit van 2,0 miljoen in 2020 naar 2,7 tot 3,5 miljoen.