Gemeenten bereiden zich voor op ‘paspoortpiek’, vacatures staan open en noodplannen liggen klaar

De aanstaande hausse is het gevolg van in 2014 gewijzigde regels: tot die tijd waren paspoorten en ID-kaarten vijf jaar geldig, maar destijds is de geldigheidsduur opgerekt naar tien jaar. De afgelopen vijf jaar waren er dus minder nieuwe passen nodig, maar dit jaar gaat de eerste lichting van de langer geldige reisdocumenten verlopen.

De Rijksdienst voor Identiteitsgegevens, de organisatie die de aanvraagprocedures beheert, voorspelt dat de golf tot 2028 aanhoudt. Dan is het tien jaar geleden dat de laatste ‘oude’ passen, met een geldigheidsduur van vijf jaar, verlopen zijn. Tot dat moment zijn de rijen bij burgerzaken dus langer, en kan het op piekmomenten dus ook langer duren voordat een paspoort of identiteitskaart klaarligt.

Personele hoofdbrekens dus op honderden gemeentehuizen in het land: als straks in maart de jaarlijkse voorjaarspiek aan aanvragen komt, die dus heviger gaat zijn dan de afgelopen vijf jaar, zijn er dan genoeg ambtenaren om alle aanvragen tijdig te behandelen?

Lang niet overal, blijkt uit een inventarisatie van deze site. Her en der doemt nu al het beeld op van lange wachttijden voor reisdocumenten, en dus van potentiële vakantieverpesters voor wie er te laat bij is. De grootste banensite van ons land, Indeed, telt bij verschillende gemeenten nog tientallen vacatures op het vlak van paspoorten en identiteitsbewijzen. Daar zitten grote steden tussen zoals Rotterdam, maar ook een bescheidenere gemeente als Deurne zoekt nog personeel, met zelfs ‘paspoortpiek’ in de functietitel.

In Nijmegen deed het stadhuis afgelopen week een heuse waarschuwing de deur uit: doe je aanvraag op tijd, want op piekmomenten gaan we de beoogde afhandelingstijd van vijf werkdagen mogelijk niet halen. Hetzelfde geldt voor gemeenten in de provincie Utrecht, voor Haarlem en voor Zandvoort.

Hoe serieus het Rijk de situatie neemt, blijkt ook uit navraag bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Dit jaar moeten naar schatting 1,6 tot 1,7 miljoen paspoorten vervangen worden, en 1,2 tot 1,3 miljoen identiteitskaarten, laat een woordvoerder weten. Aan materialen om al die passen te maken geen gebrek, maar de drukte bij de gemeenten wordt ‘elke week gemonitord’, en er is ‘intensief contact’. Er worden zelfs draaiboeken gemaakt ‘voor incidenten die zich eventueel kunnen voordoen’ als te veel mensen tegelijk een nieuwe pas aanvragen.

„Alle gemeenten zijn zich op de piek aan het voorbereiden”, zegt een woordvoerder van de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken, een organisatie die gemeenten adviseert over hun dienstverlening rondom onder meer paspoort- en ID-aanvragen.

Afgelopen jaar hebben gemeenten zich al een slag in de rondte geworven — de vijf jaar durende piek werd immers al een tijdje voorzien. Via de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB) konden geïnteresseerden een gratis spoedcursus volgen, vrijwel altijd gevolgd door een baan bij een gemeente. Op promotiedagen konden zijinstromers, werkzoekenden en andere geïnteresseerden horen hoe ‘mooi, afwisselend en belangrijk’ het werk van de afdeling burgerzaken is. Het hele traject werd gesubsidieerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Hoeveel extra ambtenaren dat heeft opgeleverd kan de NVVB-woordvoerder niet zeggen, wel dat er op dit moment 225 mensen bezig zijn met zo’n opleiding. Dit jaar zijn er nog twee wervingsdagen, terwijl de piek dus al begonnen is. „Een voorzorgsmaatregel”, noemt de zegsvrouw dat. „Om ervoor te zorgen dat gemeenten niet te veel last hebben van de krapte op de arbeidsmarkt.”

Het advies van de NVVB: „Mensen die een nieuw paspoort of een nieuwe identiteitskaart willen, moeten de website van hun gemeente goed in de gaten houden.”

De aanvraag van een paspoort mag dit jaar maximaal 83,87 euro kosten, 7euro meer dan vorig jaar, de maximale prijs voor een identiteitskaart is vastgesteld op 75,80 euro, een stijging van ruim 5 euro. In beide gevallen gaat meer dan de helft van het bedrag naar het Rijk, dat de productie van de reisdocumenten regelt. Voor minderjarigen liggen de kosten lager.